Son yıllarda sağlıklı yaşam trendleri arasında yerini alan glütensiz diyet, gluten içeren besinleri tüketmeyi bırakarak beslenme alışkanlıklarını değiştirmeyi amaçlayan bir diyet şeklidir. Gluten, buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan bir protein türüdür. Bazı insanlar gluteni sindiremez veya gluten duyarlılığına sahiptir, bu nedenle glütensiz diyet onlar için önemli bir seçenek olabilir. Ancak herkes için uygun olmadığı da unutulmamalıdır.
Glütensiz diyetin temel amacı, gluten içeren gıdaların tüketimi durdurularak vücuda zarar veren etkilerinin ortadan kaldırılmasıdır. Gluten duyarlılığı veya çölyak hastalığı olan kişilerde, glutenin bağışıklık sistemi tarafından yanlışlıkla saldırıya uğrayarak bağırsaklara zarar verdiği bilinmektedir. Bu nedenle bu kişiler için glütensiz diyet hayati öneme sahip olabilir.
Ancak herkesin glütensiz diyet yapması gerektiği düşünülmemelidir. Glütensiz beslenmenin bazı dezavantajları da vardır ve herkes için uygun olmayabilir. Öncelikle, glütensiz diyet sınırlayıcı bir diyet şeklidir ve pek çok gıda gruplarını dışarıda bırakır. Bu nedenle beslenme dengesi bozulabilir ve bazı vitaminler ve mineraller eksik kalabilir. Özellikle tam tahıl ürünlerinin yerine kullanılan beyaz unlu ürünlerin daha düşük lif içeriği nedeniyle sindirim sorunları ortaya çıkabilir.
Glütensiz diyet ayrıca maliyetli olabilir. Gluten içermeyen alternatif ürünler genellikle daha pahalıdır ve bütçesi kısıtlı olan kişiler için zorlayıcı olabilir. Ayrıca, çölyak hastası veya gluten intoleransına sahip olmayan kişiler için glütensiz diyetin sağlık faydalarının net bir kanıtı bulunmamaktadır. Bu nedenle bu kişilerin glütensiz diyeti uygulamasının gereksiz olduğu söylenebilir.
Glütensiz diyeti kimler uygulayabilir? İlk olarak, çölyak hastalığı olanlar kesinlikle glütene maruz kalmamalıdır. Çölyak hastası olan kişilerde, bağışıklık sistemi gluteni saldırısı olarak algılar ve ince bağırsakta hasara neden olur. Bu durum zamanla ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Dolayısıyla çölyak hastalarının glütene tamamen uzak durması gerekmektedir.
Bunun yanında, gluten duyarlılığı olan kişiler de glütensiz diyeti tercih edebilirler. Gluten duyarlılığı, çölyak hastalığı kadar şiddetli değildir ancak yine de belirtilere neden olabilir. Bu belirtiler arasında karın ağrısı, şişkinlik, gaz, ishal veya kabızlık yer alabilir. Gluten duyarlılığı olan kişilerde de glütene karşı hassasiyet olduğu için glütenden uzak durmak önemlidir.
Ayrıca bazı otizm spektrum bozukluğu olan çocuklarda da glütensiz diyetin belirtileri hafifletebileceği düşünülmektedir. Ancak bu konuda yapılan araştırmalar henüz net sonuçlar vermemiş ve tartışmalara yol açmıştır.
Peki ya gerçekten gluten intoleransınız yoksa? Glütensiz diyet sizin için uygun mu? Bu konuda en doğru cevabı doktorunuz verebilir. Eğer ciddi sağlık sorunları yaşıyorsanız veya gluten intoleransından şüpheleniyorsanız mutlaka bir uzmana başvurmalısınız.
08.03.2024 18:00 tarihinde Bilge Kaya tarafından yazıldı.