Gluten, buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan bir proteindir. Gluten hassasiyeti veya gluten intoleransı olarak da bilinen çölyak hastalığı, gluten içeren gıdaların tüketimi sonucunda bağırsaklarda hasara neden olan bir otoimmün hastalıktır. Çölyak hastalığı olan kişilerin vücutları gluteni tolere edemez ve beslenmelerinde gluten içeren gıdalardan kaçınmaları gerekmektedir.
Ancak sadece çölyak hastalığı olanlar değil, gluten hassasiyetine sahip olan bireyler de benzer semptomlar yaşayabilirler. Gluten hassasiyeti, çölyak hastalığı kadar ciddi olmasa da karın ağrısı, şişkinlik, gaz, ishal gibi rahatsızlıklara neden olabilir. Bu nedenle gluten hassasiyetine sahip kişilerin de beslenme planlarını gözden geçirmeleri ve gerektiğinde gluten içeren gıdalardan uzak durmaları önemlidir.
Gluten hassasiyetine sahip kişilere uygun beslenme planları oluşturulurken dikkate alınması gereken bazı noktalar bulunmaktadır. İlk olarak, gluten içeren tahıl ürünleri yerine glütensiz alternatifler tercih edilmelidir. Glütensiz tahıl ürünleri arasında pirinç, mısır, quinoa gibi seçenekler bulunmaktadır. Bunların yanı sıra patates, tatlı patates ve yaban mersini gibi nişastalı sebzeler de glütensiz bir diyet için uygun seçeneklerdir.
Glütensiz diyet planında dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta ise işlenmiş gıdaların tüketimini azaltmaktır. İşlenmiş gıdalarda genellikle gluten içeren katkı maddeleri bulunabilmektedir. Bu nedenle paketli gıdaların etiketlerini dikkatlice okuyarak içerik kontrolü yapmak önemlidir. Eğer bir gıdanın içeriğinde “buğday”, “arpa”, “çavdar” veya “gluten” ibareleri bulunuyorsa o gıdadan uzak durulmalıdır.
Gluten hassasiyetine sahip kişiler için sağlıklı bir beslenme planında lifli gıdalar da önemli bir yer tutar. Lifli gıdalar sindirim sisteminin düzenli çalışmasına yardımcı olur ve tokluk hissi sağlar. Glütensiz lif kaynakları arasında meyveler (elma, armut), sebzeler (brokoli, havuç), baklagiller (nohut, mercimek) ve chia tohumu gibi besinler yer almaktadır.
Protein kaynakları da glütensiz bir beslenme planında önemli bir role sahiptir. Et, balık, tavuk ve yumurta gibi hayvansal protein kaynakları glütensizdir ve sağlıklı bir diyet için tercih edilebilir. Ayrıca bitkisel protein kaynakları arasında fasulye, nohut, kinoa ve chia tohumu da bulunmaktadır.
Süt ürünleri de gluten hassasiyetine sahip kişilerin beslenme planlarında dikkat etmesi gereken noktalardan biridir. Bazı çölyak hastalarında laktoz intoleransına da rastlanabilmektedir. Bu nedenle laktoz intoleransına sahip olan kişilerin süt ürünleri tüketimini sınırlamalarında fayda vardır veya alternatif olarak laktozsuz ürünleri tercih etmelidirler.
Gluten hassasiyetine sahip kişiler için önerilen başka bir beslenme stratejisi de probiyotiklerin kullanımını arttırmaktır. Probiyotikler bağırsak sağlığını destekleyen "iyi" bakterilerdir. Fermente edilmiş gıdalar (yoğurt, kefir), turşular ve probiyotik takviyeler bu "iyi" bakterilerin alımını arttırabilir ve sindirim sistemi sorunlarına yardımcı olabilir.
Son olarak, her bireyde olduğu gibi gluten hassasiyetine sahip kişilerin de yeterli miktarda su tüketmesi önemlidir. Su vücut fonksiyonlarının düzenli çalışmasını sağlar ve sindirim sistemini destekler.
13.04.2024 11:13 tarihinde Selman Kalkarca tarafından yazıldı.