Son yıllarda gluten hassasiyeti veya çölyak hastalığı hakkında daha fazla konuşuluyor. Peki, gluten nedir? Gluten içeren gıdalar nelerdir? Gluten hassasiyeti nasıl teşhis edilir? Bu soruların cevaplarını bu makalede bulabilirsiniz.
Gluten, buğday ve diğer tahıllarda bulunan bir proteindir. Buğdayda bulunan glutenin ana bileşenleri gliadin ve glutenin'dir. Gluten, hamurun elastik yapısını sağlayarak ekmek yapımında önemli bir rol oynar. Aynı zamanda yiyeceklere lezzet, hacim ve kıvam kazandırır.
Çölyak hastalığı, glutenin tüketildiğinde bağışıklık sistemi tarafından sindirim sistemindeki ince bağırsakları hedef alan bir otoimmün hastalıktır. Çölyak hastalarının vücutları gluteni tolere edemez ve ince bağırsağın iç yüzeyinde hasara neden olur. Bu da besin emilimini engeller ve çeşitli sağlık sorunlarına yol açar.
Çölyak hastalığı olan kişiler için gluten içeren gıdaların tamamen kesilmesi gerekmektedir. Buğday, arpa, çavdar gibi tahıl ürünleri, ekmek, makarna, bisküvi gibi unlu mamuller ve birçok hazır gıda gluten içerdiği için bu kişilerin diyetleri çok dikkatli şekilde planlanmalıdır.
Gluten hassasiyeti ise çölyak hastalığından farklı bir durumdur. Gluten hassasiyeti olan kişiler de gluten tükettiklerinde belirtiler yaşarlar ancak ince bağırsaklarda kalıcı hasar oluşmaz. Belirtiler arasında karın ağrısı, şişkinlik, ishal, kabızlık, baş ağrısı ve yorgunluk yer alabilir. Çölyak hastalığından farklı olarak çölyak antikorlarına rastlanmaz ve ince bağırsak biyopsisinde hasar görülmez.
Gluten hassasiyetinin teşhisi zor olabilir çünkü belirtileri çok çeşitli olabilir ve başka sindirim sorunlarıyla da ilişkilendirilebilir. Ancak birçok kişi glütensiz diyetle belirtilerinin azaldığını veya ortadan kalktığını fark edebilir. Eğer sizde de bu tarz belirtiler varsa doktorunuza danışarak gluten hassasiyetini teşhis etmek için gerekli testleri yaptırabilirsiniz.
Gluten içeren gıdalar oldukça yaygındır ve bazen tahmin ettiğinizden daha fazla üründe bulunabilirler. Bu nedenle glütensiz bir diyet uygulamaya karar verdiyseniz dikkatli olmanız önemlidir. İşlenmiş gıdalarda kullanılan maltodextrin, hidrolize bitkisel protein (HBP), şuruplar, soslar gibi malzemeler genellikle gluten içerebilirler.
Peki glütensiz diyet nasıl uygulanmalıdır? Öncelikle glütensiz olduğu belirtilen ürünleri tercih etmek önemlidir. Bunun yanında doğal olarak glütensiz olan besinleri de tercih edebilirsiniz. Sebze, meyve, et, balık gibi besinler genellikle glütensizdir. Bunun yanında glütensiz unlarla yapılan ekmekler de alternatif olarak tercih edilebilir.
25.05.2024 18:00 tarihinde Tuncay Eren tarafından yazıldı.