Gluten, son yıllarda sağlıkla ilgili konular üzerinde oldukça fazla tartışılan bir konu haline gelmiştir. Özellikle çölyak hastalığına sahip olanlar için gluten tüketimi büyük bir sorun olabilirken, bazı insanlar da gluten intoleransı veya duyarlılığı nedeniyle bu proteinin tüketiminden kaçınmaktadır. Ancak, gluten duysanız da duymasanız da hayatınızda olmalıdır.
Öncelikle, gluten nedir ve hangi yiyeceklerde bulunur? Gluten, buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda doğal olarak bulunan bir proteinidir. Ekmek, makarna, hamur işleri gibi gıdalarda sıklıkla kullanılır. Ayrıca, gluten bazlı katkı maddeleri de birçok işlenmiş gıdada bulunur. Bu nedenle, glütensiz bir diyet izlemek isteyenler için bazen yiyecek seçmek oldukça zor olabilir.
Çölyak hastalığı, bağışıklık sisteminin gluteni tolere etmediği otoimmün bir hastalıktır. Gluten tüketildiğinde bağırsaklarda hasar meydana gelir ve besin emilimi bozulur. Bu durum, ishal, karın ağrısı ve kilo kaybı gibi belirtilerle kendini gösterebilir. Çölyak hastalarının mutlaka glütenden uzak durması gerekmektedir.
Gluten intoleransı veya duyarlılığı ise çölyak hastalığı kadar ciddi olmasa da sindirim sorunlarına neden olabilir. Bu kişilerde de gluten tüketildiğinde rahatsızlık hissi, şişkinlik ve mide bulantısı gibi semptomlar ortaya çıkabilir. Bu nedenle, bu kişiler de genellikle glütensiz bir diyet izlemeyi tercih ederler.
Ancak, herkesin glütensiz bir diyet izlemesi gerekmez. Gluten intoleransına veya çölyak hastalığına sahip olmayan insanlar için gluten tüketimi sağlıklı bir şekilde devam edebilir. Aslında, tam tahıl içeren gıdaların sağlık açısından önemli olduğu bilinmektedir. Tam tahıl lif açısından zengindir ve bağırsak sağlığını destekleyebilir.
Ayrıca, glütensiz ürünler genellikle daha pahalıdır ve besin değerleri düşüktür. Birçok glütensiz üründe trans yağlar veya şeker gibi sağlıksız bileşenler bulunabilir. Dolayısıyla, çölyak hastası dışındaki bireylerin glütenden kaçınması gereksiz olabilir ve hatta bazen beslenme eksiklikleri ile sonuçlanabilir.
Bununla birlikte, glütensiz bir diyetin bazen faydalı olabileceği durumlar da vardır. Örneğin, irritabl bağırsak sendromu (IBS) olan kişilerde glütene karşı hassasiyet görülebilir ve belirtileri azaltmak için glütensiz diyet uygulanabilir. Ayrıca migren veya romatoid artrit gibi bazı otoimmün hastalıkları olan kişilerde de glütenin semptomları tetiklediği düşünülmektedir.
Genel olarak sağlıklı bir birey için glutenli yiyecekler tüketmekten kaçınmanın gerekli olmadığı söylenebilir. Önemli olan dengeli ve çeşitli bir beslenme düzenine sahip olmaktır. Eğer herhangi bir sindirim sorunu yaşıyorsanız veya glutene karşı duyarlı olduğunuzu düşünüyorsanız uzman bir doktora danışmak en doğrusu olacaktır.
22.12.2024 23:00 tarihinde İrem Yılmaz tarafından yazıldı.