?
Beslenme, sağlıklı bir yaşam sürdürebilmek için dikkat edilmesi gereken en önemli faktörlerden biridir. Beslenme alışkanlıklarımız, vücudumuzun enerji ihtiyacını karşılamak için tükettiğimiz gıdalara bağlı olarak şekillenir. Bu noktada glisemik indeks kavramı önem kazanmaktadır. Glisemik indeks, bir gıdanın içerdiği karbonhidratların kan şekerini yükseltme potansiyelini ölçen bir değerdir. Bu makalede, glisemik indeksin ne olduğunu ve sağlık üzerindeki etkilerini detaylı bir şekilde ele alacağız.
Glisemik indeks, 1981 yılında Dr. David Jenkins tarafından tanımlanan bir kavramdır. Bir gıdanın glisemik indeksi, o gıdanın içerdiği karbonhidratların kan şekerini ne kadar hızlı yükselttiğini gösterir. Glisemik indeksin yüksek olması, gıdanın kan şekerini hızla yükselttiği anlamına gelirken, düşük olması ise daha yavaş bir şekilde yükselttiği anlamına gelir. Bu değerler genellikle 0 ile 100 arasında ifade edilir.
Glisemik indeks değeri, yiyecekleri karşılaştırarak tüketilecek olan besinlerin kan şekerine etkilerini belirlemek için kullanılır. Özellikle diyabet hastalarının kan şekerlerini kontrol altında tutabilmek için glisemik indekse dikkat etmeleri önerilir. Yüksek glisemik indeksi olan yiyecekler kan şekerinin hızla yükselmesine sebep olurken, düşük glisemik indeksi olan yiyecekler ise daha stabilize bir kan şekerine sebep olurlar.
Peki, hangi faktörler glisemik indeksi etkiler? Bir gıdanın glisemik indeksi; içerdiği karbonhidrat miktarı, besin bileşimi (protein ve yağ içeriği) ve besinin işlenmiş mi yoksa doğal mı olduğu gibi faktörlere bağlı olarak değişebilir. Örneğin, tam tahıl ürünleri gibi kompleks karbonhidratlar genellikle düşük glisemik indekse sahiptirken, işlenmiş beyaz ekmek gibi basit karbonhidratlar ise genellikle yüksek glisemik indekse sahiptir.
Glisemik indeksi düşük olan besinlerin sağlık üzerinde pek çok faydası vardır. Öncelikle kilo kontrolünde yardımcı olurlar. Daha düşük glisemik indekse sahip besinler daha uzun süre tokluk hissi sağlar ve açlık krizlerinin önlenmesine yardımcı olur. Ayrıca diyabet hastalarının kan şekerini kontrol altında tutmalarına yardım ederler.
Düşük glisemik indekse sahip besinler aynı zamanda kalp sağlığı üzerinde de olumlu etkilere sahiptir. Çünkü bu tür besinlerin tüketimiyle insülin direnci azalır ve kolesterol seviyeleri kontrol altına alınır. Böylece kalp hastalığı riski de azalır.
Sağlık üzerindeki etkilerine bakacak olursak; düşük glisemik indekse sahip beslenmenin kanser riskini azalttığı gözlemlenmiştir. Ayrıca cilt sağlığına da katkısı vardır çünkü düşük glisemik indekse sahip beslenme antioksidan alımını artırarak cildi koruyucu etkiye sahiptir.
Ancak her yiyeceğin tek başına glisemik indeksi bulunmaz. Genellikle yiyecekler birlikte tüketildiğinde veya diğer yiyeceklerle kombinasyon yapıldığında sindirim sürecine bağlı olarak değişen bir değere sahiptirler. Örneğin, yağ veya protein içeren bir yiyecekle birlikte tüketilen karbonhidratlar genellikle daha düşük bir glisemik indekse sahiptir.
18.11.2023 13:26 tarihinde Serdar Demir tarafından yazıldı.