Günümüzde birçok insan, çeşitli sindirim sorunlarıyla karşı karşıya kalmaktadır. Bu sorunlar arasında gaz, şişkinlik, karın ağrısı, ishal veya kabızlık gibi semptomlar bulunabilir. Sindirim sisteminin sağlıklı işleyişini engelleyen bu sorunların nedenleri çok çeşitli olabilir. Ancak son yıllarda FODMAP diyeti, sindirim sorunlarına yönelik bir çözüm olarak ön plana çıkmıştır.
FODMAP kelimesi Fermente Oligo-, Di-, Mono-sakkaritler ve Poliol'lerin kısaltmasıdır. Bu bileşikler, bazı insanlarda sindirim sorunlarına neden olan karbonhidratlardır. Sindirimi zor olan bu bileşikler, bağırsakta su tutulumuna ve gaz oluşumuna yol açabilir. Ayrıca bağırsakta kolaylıkla fermente olurlar ve bu durum da semptomların artmasına sebep olabilir.
FODMAP bileşiklerinin bulunduğu birçok gıda vardır. Bunlar arasında buğday, soğan, sarımsak, şeftali, armut, süt ürünleri, baklagiller ve çikolata gibi birçok yaygın gıda bulunur. FODMAP diyeti ise bu bileşikleri içeren gıdalardan uzak durmayı ve semptomları azaltmayı hedefler.
FODMAP diyeti ilk olarak Avustralyalı bir araştırmacı olan Dr. Sue Shepherd tarafından geliştirilmiştir. Dr. Shepherd, irritabl bağırsak sendromu (IBS) olan hastalar üzerinde yaptığı çalışmalarda FODMAP bileşiklerinin semptomları arttırabileceğini keşfetti. Bu çalışmaların sonucunda FODMAP diyeti ortaya çıktı ve dünya genelinde giderek popüler hale geldi.
FODMAP diyetinin temel prensibi, FODMAP bileşiklerini içeren gıdalardan uzak durmaktır. Ancak bu diyetin uygulanması kolay değildir ve birçok kişi için kısıtlayıcı olabilir. Çünkü FODMAP bileşikleri pek çok yaygın gıdada bulunur ve bunlardan tamamen uzak durmak zor olabilir.
Diyetin ilk aşamasında ise tüm FODMAP bileşikleri içeren gıdalardan uzak durulması gerekmektedir. Bu dönem genellikle 2-6 hafta sürer ve kişiye semptomlarının nasıl değiştiği konusunda bilgi verir. Semptomlar azaldığında veya tamamen kaybolduğunda ikinci aşamaya geçilebilir.
İkinci aşama ise kontrollü şekilde FODMAP bileşikleri içeren gıdaların tekrar eklenmesidir. Bu aşamada her bir bileşiğin tek tek denemesi yapılır ve hangi gıdaların semptomları tetiklediği belirlenir. Böylece kişi kendisi için uygun olan ve semptomları en az tetikleyen bir beslenme planını oluşturabilir.
FODMAP diyetinin kimlere uygun olduğunu belirlemek önemlidir. Genellikle irritabl bağırsak sendromu (IBS) olan kişiler bu diyete iyi yanıt vermektedir. IBS, kronik sindirim sistemi rahatsızlığıdır ve semptomları arasında karın ağrısı, şişkinlik, gaz ve değişken dışkılama alışkanlığı yer alır.
Ancak sadece IBS'li kişiler değil, başka sindirim sorunları da yaşayan bireyler de FODMAP diyetine yanıt verebilirler. Örneğin Crohn hastalığı veya ülseratif kolit gibi inflamatuar bağırsak hastalıkları olan bireyler de bu diyetten fayda görebilirler.
Ayrıca gluten intoleransı veya laktoz intoleransına sahip kişiler de FODMAP diyetine başvurabilirler. Çünkü bu kişiler gluten veya laktoz gibi bazı bileşenlere karşı hassasiyet göstermektedirler ve bu da sindirim sorunlarına yol açabilmektedir.
Ancak herkes için FODMAP diyeti uygun olmayabilir. Özellikle hamile kadınlar veya emziren anneler gibi özel durumları olan bireyler önce doktorlarına danışmalılardır. Ayrıca diyabet hastalarının da dikkatli olmalarında fayda vardır çünkü bazı FODMAP bileşikleri kan şekerini etkileyebilir.
25.11.2023 22:00 tarihinde Kemal Kastancı tarafından yazıldı.