Günümüzde şeker, pek çok yiyeceğin ve içeceğin vazgeçilmez bir bileşeni haline gelmiştir. Tatlıların lezzetini artıran, enerji veren ve hatta bazılarına göre mutluluk hissi yaratan bu madde, ne yazık ki sağlığımız üzerinde ciddi zararlara yol açabilmektedir. Fazla şeker tüketimi, obezite, diyabet, kalp hastalıkları ve daha birçok sağlık sorununa neden olabilir. Bu makalede, fazla şeker tüketiminin vücudumuza olan zararlarını detaylı bir şekilde ele alacağız.
Şeker, basit karbonhidratlar arasında yer alır ve enerji kaynağı olarak kullanılır. Ancak doğal kaynaklardan elde edilen şekerler ile işlenmiş gıdalarda bulunan rafine şekerler arasında önemli bir fark vardır. Doğal kaynaklardan elde edilen şekerler (meyve şekeri gibi) genellikle lif ve diğer besin maddeleriyle birlikte gelirken, işlenmiş gıdalarda bulunan rafine şekerler çoğunlukla boş kalori olarak kabul edilir. Boş kaloriler, vücudumuzun ihtiyaç duymadığı fazla enerjiyi almamıza neden olur ve bu da kilo alma riskini artırır.
Fazla şeker tüketimi obeziteye yol açabilir. Şekerli içecekler gibi yüksek oranda rafine şeker içeren gıdaların düzenli olarak tüketilmesi, kilo alımını tetikleyebilir. Çünkü bu tür içeceklerin içerisindeki fruktoz adlı şeker, karaciğerde yağa dönüştürülerek depolanır ve zamanla kilo artışına sebep olur. Ayrıca, fazla miktarda şeker tüketimi insülin direncine neden olabilir. İnsülin direnci ise vücutta kan şekeri düzeyinin kontrolünün zorlaşmasına ve diyabet riskinin artmasına yol açar.
Şekerli gıdaların aşırı tüketimi aynı zamanda kalp sağlığı üzerinde de olumsuz etkilere sahiptir. Yapılan araştırmalar, yüksek miktarda şeker tüketen kişilerde kalp hastalıkları riskinin arttığını göstermektedir. Özellikle fruktozun LDL (kötü) kolesterol seviyelerini yükselttiği ve trigliserit düzeylerini bozduğu bilinmektedir. Bu durumda damar sertliği ve arteriyel hipertansiyon riski artar.
Ayrıca fazla şeker tüketimi diş sağlığı üzerinde de olumsuz etkilere sahiptir. Şekerli yiyeceklerle temas eden ağız bakterileri asidik madde üretirler ve bu da diş minesini erozyona uğratır. Diş çürükleri, dişeti problemleri ve diğer oral sağlık sorunlarına yol açarak uzun vadede diş kaybına neden olabilir.
Fazla şeker tüketimi aynı zamanda bağışıklık sistemimizi de zayıflatabilir. Yapılan bazı çalışmalar, aşırı miktarda şeker tüketmenin beyaz kan hücrelerinin fonksiyonunu azalttığını göstermektedir. Bu da enfeksiyonlara karşı savunmasız hale gelmemize neden olur.
Son olarak fazla şeker tüketiminin beyin sağlığı üzerinde de negatif etkileri vardır. Araştırmalar, yüksek miktarda şeker tüketen kişilerde depresyon, anksiyete ve bilişsel fonksiyon bozukluğu riskinin daha yüksek olduğunu göstermektedir.
Tüm bu zararların yanında unutulmaması gereken bir nokta da fazla şeker tüketiminin bağımlılık yapıcı bir etkiye sahip olmasıdır. Beyindeki ödül merkezi olan dopamin sistemi tarafından aktive edilen tatlılar, kişiye keyif hissi verir ve bu da tekrar tekrar tatlı tüketme isteği doğurur.
Peki ne yapmalıyız? İlk adım olarak işlenmiş gıdalardan uzak durmalıyız. Paketlenmiş meyve sularının yerine doğal meyveleri tercih etmeliyiz. Ayrıca tatlı ihtiyacımızı karşılamak için alternatif yöntemleri deneyebiliriz: çikolata yerine bitter çikolata veya meyve tercih edebiliriz.
Şunu belirtmek gerekir ki tamamen şekeri hayatımızdan çıkarmamız mümkün değildir ve gereksiz bir çaba olabilir. Ancak doğru miktarlarda tükettiğimizden emin olmalıyız. Dünya Sağlık Örgütü günlük maksimum toplam enerji alımının %10'unu geçmemesi gerektiğini önermektedir.
11.02.2024 21:52 tarihinde Mehmet Aksoy tarafından yazıldı.