Günümüzde giderek artan bir sağlık sorunu olan çölyak hastalığı, birçok kişinin yaşam kalitesini olumsuz etkileyen bir rahatsızlıktır. Çölyak hastalığı, gluten adı verilen bir proteinin sindirilememesi sonucu ortaya çıkar ve ince bağırsaktaki villus adı verilen yapıların tahrip olmasına neden olur. Bu durum da besin emilimini bozarak çeşitli sorunlara yol açar. Çölyak hastalarının hayatlarını daha iyi sürdürebilmeleri içinse glutensiz diyet uygulamaları gerekmektedir.
Çölyak hastalığı genetik bir temele dayanır ve genellikle bebeklik ya da çocukluk döneminde ortaya çıkar. Bununla birlikte, yetişkinlerde de görülebilir ve yaşam boyu sürebilir. Hastalığın belirtileri her bireyde farklılık gösterebilir ancak en yaygın semptomları arasında karın ağrısı, şişkinlik, ishal, kilo kaybı, yorgunluk, deri döküntüleri ve demir eksikliği anemisi yer alır. Bu belirtiler genellikle gluten içeren besinler tüketildikten sonra ortaya çıkar.
Çölyak hastalığı olan bireylerin tedavi edilebilmesi için tek etkili yöntem ise glutensiz diyet uygulamaktır. Glutensiz diyet, gluten içeren buğday, arpa ve çavdar gibi tahıl ürünlerinin tüketilmemesini gerektirir. Buğday unu, ekmek, makarna, kek gibi yiyeceklerden uzak durulmalıdır. Bunun yerine glütensiz tahıl ürünleri kullanılmalıdır. Pirinç unu, mısır unu, patates unu ve yulaf ezmesi gibi alternatifler tercih edilebilir.
Glutensiz diyetle birlikte aynı zamanda gluten içermeyen doğal besinler de tüketilmelidir. Et, balık, tavuk gibi protein kaynakları; sebze ve meyveler; süt ve süt ürünleri; baklagiller ve yumurtalar çölyak hastalarının güvenle tüketebileceği besinler arasındadır. Ayrıca glütensiz ürünlerin giderek yaygınlaşmasıyla birlikte market raflarında da pek çok alternatif bulmak mümkündür.
Glutensiz diyet uygulayan bireyler için dikkat edilmesi gereken önemli bir nokta da çapraz kontaminasyondur. Çapraz kontaminasyon, gluten içermeyen gıdaların bile glüten ile temas etmesi sonucunda gluten bulaşması durumudur. Örneğin, aynı mutfakta gluten içeren ürünler ile hazırlanan yemekler veya aynı ekipmanların kullanılması çapraz kontaminasyona neden olabilir. Bu nedenle evde veya restoranlarda glutensiz yiyecek hazırlanırken hijyen kurallarına dikkat etmek büyük önem taşır.
Çölyak hastalarının sosyal yaşamlarını sürdürmeleri de bazen zorluklarla karşılaştıkları bir konudur. Özellikle davetlerde veya restoranlarda uygun yiyecek bulmak zor olabilir. Ancak günümüzde bilincin artmasıyla beraber restoranlar ve marketler de çölyak hastalarına yönelik seçenekleri arttırmıştır. Ayrıca internet üzerinden de glütensiz ürünlere ulaşmak mümkündür.
Glutensiz diyet uygulayan bireyler için beslenme düzeninde bazı önemli noktalara dikkat etmek gerekmektedir. Öncelikle besleyici değeri yüksek gıdalar tercih edilmelidir. Tam tahıl alternatifleri olan pirinç, mısır gibi ürünler tercih edilebilir. Ayrıca B vitamini eksikliği yaşanabileceği için bu vitamin açısından zengin gıdaların tüketimi önemlidir. Yeşil yapraklı sebzeler ve leguminozlar bu konuda yardımcı olabilir.
26.02.2024 12:26 tarihinde Gamze Öztürk tarafından yazıldı.