Günümüzde, besin intoleransları ve alerjileri giderek daha yaygın hale gelmektedir. Bu durum, insanların bazı besin maddelerine karşı hassasiyet geliştirmesine neden olur. Çölyak hastalığı ve gluten sensitivitesi de bu tür besin intoleranslarından ikisidir. Ancak, bu iki durum arasında bazı önemli farklılıklar vardır.
Çölyak hastalığı, bağırsaktaki ince bağırsak zarının gluten adı verilen proteinlere tepki göstermesiyle ortaya çıkar. Gluten, buğday, arpa ve çavdarda bulunur. Bu proteinlere karşı olan immün reaksiyon, bağırsağın iç yüzeyinde hasara yol açar ve sindirim sistemi sorunlarına neden olabilir.
Çölyak hastalığı genetik olarak geçebilir ve yaşam boyu süren bir durumdur. Hastalar gluten içeren yiyecekleri tükettiklerinde, vücutları gluteni tanımaz ve bağışıklık sistemi yanıtını tetikler. Bu da bağırsağın hasar görmesine ve besin emiliminin bozulmasına neden olur. Çölyak hastaları için tek tedavi yöntemi, ömür boyu gluten içermeyen bir diyet uygulamaktır.
Gluten sensitivitesi ise çölyak hastalığından farklı bir durumdur. Bu durumda da gluten tüketimi sonrasında belirtiler ortaya çıkar, ancak bağırsaktaki hasar görülmez. Gluten sensitivitesine sahip kişilerde çeşitli semptomlar görülebilir, ancak bunlar kişiden kişiye değişebilir.
Gluten sensitivitesinin tam olarak nasıl meydana geldiği bilinmemektedir. Bazı araştırmalar, glütene karşı immunolojik bir tepkinin varlığını gösterse de, bağırsaktaki hasar bulunmaz. Gluten sensitivitesi olan bireylerde semptomlar genellikle sindirim sistemi sorunları (karın ağrısı, şişkinlik), baş ağrısı, yorgunluk ve cilt problemleri gibi non-spesifik semptomlardır.
Çölyak hastalığının teşhisi için yapılan kan testleriyle antikor düzeyleri kontrol edilebilirken, gluten sensitivitesinin tanısı daha zordur. Gluten sensitivitesini teşhis etmek için elimine edici diyet denemeleri yapılabilir veya glütene maruziyet sonrasında semptomların kaybolup yeniden ortaya çıkması takip edilebilir.
Çölyak hastalığı ile gluten sensitivitesinin tedavisi de farklıdır. Çölyak hastalarının ömür boyu gluten içermeyen bir diyet uygulaması gerekmektedir. Bu kişiler glutensiz yiyecekler tüketerek sağlıklarını koruyabilirler. Aksi takdirde, gluten tüketimi bağırsaktaki hasarı artırabilir ve uzun vadede ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
Gluten sensitivitesine sahip olan bireylerin tedavisinde ise genellikle eliminasyon diyeti uygulanır. Gluten içeren yiyeceklerden kaçınılarak semptomların azaltılması hedeflenir. Bununla birlikte, her iki durumda da doğru teşhis çok önemlidir. Hatalı teşhisler yanlış tedavi anlamına gelebilir ve sağlık sorunlarını daha da kötüleştirebilir.
23.01.2024 08:52 tarihinde Tolga Can Çetin tarafından yazıldı.