Günümüzde birçok insanın karşılaştığı sağlık sorunlarından biri de çölyak hastalığıdır. Çölyak hastalığı, gluten adı verilen proteinlere karşı aşırı duyarlılık sonucu ortaya çıkan bir bağışıklık sistemi hastalığıdır. Gluten, buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan bir protein olup, çölyak hastalarının bağırsaklarında hasara neden olmaktadır. Bu durum da beslenme alışkanlıklarını büyük ölçüde etkilemektedir.
Çölyak hastalığı genellikle genetik faktörlerden kaynaklanmaktadır. Eğer bir aile üyesinde çölyak hastalığı varsa, diğer aile bireylerinde de görülme olasılığı oldukça yüksektir. Bununla birlikte, çölyak hastalığının belirtileri yaşam boyunca ortaya çıkabilir ve herhangi bir yaşta teşhis edilebilir.
Bu hastalık, sindirim sisteminde hasara neden olan ve vücuda zarar veren bir dizi semptomla kendini gösterir. Bu semptomlar arasında karın ağrısı, gaz, ishal, kabızlık, halsizlik, kilo kaybı, deri döküntüleri ve kemik erimesi bulunur. Çölyak hastaları dağılımları dünya genelinde farklılık gösterse de genellikle Batı ülkelerinde daha sık görülür.
Çölyak hastalarının tedavisi için tek etkili yöntem gluten içeren gıdalardan tamamen kaçınmaktır. Bu durumda beslenme tedavisi büyük önem taşımaktadır. Çünkü çölyak hastalarının tükettiği herhangi bir gıda gluten içeriyorsa, bağırsaklarda hasara neden olabileceği için dikkatli olunmalıdır.
Gluten içermeyen bir beslenme programına geçmek kolay gibi görünse de aslında oldukça zorlu bir süreçtir. Çünkü gluten içeren gıdalar birçok yiyecekte bulunur ve bu yiyecekleri tüketmekten kaçınmak gerekmektedir. Örneğin ekmek, makarna, bisküvi gibi tahıl ürünleri gluten içerdiği için alternatiflerine yönelmek gerekmektedir.
Gluten içermeyen tahıl alternatifleri arasında pirinç, mısır, patates unu ve quinoa gibi gıdalar bulunur. Bu gıdalar hem sağlıklı hem de lezzetli alternatifler sunarlar. Ayrıca glutensiz unlar kullanarak evde ekmek yapabilir veya pastanelerde glutensiz ürünler satın alabilirsiniz.
Ayrıca glütensiz beslenme programında dikkat edilmesi gereken başka bazı noktalar da vardır. Örneğin paketlenmiş gıdalarda yer alan katkı maddeleri ve koruyucular gluten içerebilir, bu yüzden etiket okuma alışkanlığı kazanmak önemlidir. Aynı zamanda restoranlarda yemek yediğinizde de gluten içermeyen seçenekler sunan yerler tercih etmek gerekmektedir.
Çölyak hastalarının beslenme düzeninde eksik kalmaması gereken bazı besin grupları da vardır. Özellikle lifli gıdalar sindirim sistemini düzenlemeye yardımcı olur ve bağırsak sağlığını iyileştirir. Lifli gıdalar arasında meyve ve sebzeler ile baklagiller bulunur.
Protein açısından zengin olan besinler de önemlidir çünkü protein vücut için temel yapı taşıdır. Glutensiz protein kaynakları arasında et, balık, yumurta ve fasulye sayılabilir.
Ayrıca kalsiyum açısından zengin olan süt ve süt ürünleri de günlük beslenmede yer almalıdır. Kalsiyum kemik sağlığı için önemlidir ve çölyak hastalarının kemik erimesi riskini azaltmada yardımcı olabilir.
Son olarak vitamin ve mineral takviyeleri almak da önemlidir çünkü bazen glütensiz diyetle yeterli miktarlarda vitamin ve mineral almak zor olabilir.
Çölyak hastalığına sahip olan kişilerin diyetlerini düzenlemek için uzman bir diyetisyene başvurmaları önerilir. Uzmanların rehberliğinde doğru beslenme programını uygulamak hem sağlık hem de yaşam kalitesi açısından önemlidir.
05.11.2023 19:50 tarihinde Şeyma Ata tarafından yazıldı.