Çölyak hastalığı, bağırsaklarda gluten adı verilen bir proteinin sindirilememesi sonucu ortaya çıkan bir otoimmün hastalıktır. Glutensiz diyetle tedavi edilen bu hastalık, ömür boyu sürebilir ve çeşitli belirtilerle kendini gösterebilir. Bu makalede, çölyak hastalığının ne olduğunu, hangi yiyeceklerden kaçınılması gerektiğini ve glüten içermeyen alternatifleri ele alacağız.
Çölyak hastalığı, ince bağırsakta bulunan villus adı verilen parmak benzeri yapıların gluten nedeniyle hasar görmesi sonucu ortaya çıkar. Gluten, buğday, arpa ve çavdar gibi tahıl ürünlerinde bulunan bir proteindir. Normalde sağlıklı bir bağışıklık sistemi, vücudu yabancı maddelere karşı korumak için çalışırken, çölyak hastalarının bağışıklık sistemi gluteni zararlı bir madde olarak algılar ve villusları tahrip eder.
Çölyak hastalığının belirtileri çok çeşitli olabilir ve her bireyde farklılık gösterebilir. En yaygın belirtiler arasında karın ağrısı, şişkinlik, ishal veya kabızlık, kilo kaybı veya kilo alımı, yorgunluk, anemi ve deride döküntüler yer alır. Bazı insanlar ise hiçbir semptom yaşamadan da çölyak hastası olabilirler. Bu nedenle, teşhis konulabilmesi için kan testleri ve ince bağırsak biyopsisi yapılması gerekmektedir.
Çölyak hastalarının yaşam tarzlarında en önemli değişikliklerden biri glütensiz bir diyete geçmektir. Bu diyette tamamen glütenden uzak durulmalıdır. Peki hangi yiyecekler glüten içermez? İşte bazı örnekler:
1. Tüm doğal etler: Tavuk, hindi, dana eti gibi tüm doğal etler glütensizdir.
2. Balık ve deniz ürünleri: Somon, ton balığı, levrek gibi balıklar ve istiridye gibi deniz ürünleri glütensizdir.
3. Yumurta: Yumurtalar glütensizdir ve sağlıklı bir protein kaynağıdır.
4. Süt ve süt ürünleri: Süt, yoğurt, peynir gibi süt ürünleri genellikle glütensizdir.
5. Sebzeler: Patates, havuç, brokoli gibi sebzeler glütensizdir.
6. Meyveler: Elma, portakal, muz gibi meyveler glütensizdir.
7. Pirinç: Pirinç tüm tahıl ürünleri arasında en güvenli seçenektir ve glütensiz bir besindir.
8. Baklagiller: Mercimek, nohut gibi baklagiller genellikle glütensizdir.
9. Glutensiz tahıl alternatifleri: Quinoa, mısır unu veya pirinç unu gibi glutensiz tahıl alternatifleri kullanılabilir.
Bunlar sadece bazı örnekler olup glüten içermeyen daha pek çok yiyecek bulunmaktadır. Ancak dikkat edilmesi gereken nokta şudur ki; bazen bazı gıdalar işlenme veya kontaminasyon sürecinde gluten içerebilirler. Bu nedenle paketlenmiş veya işlenmiş gıdalarda mutlaka etiket okunmalıdır ve "glutensiz" ibaresinin yer aldığından emin olunmalıdır.
Çölyak hastalarının günlük yaşamlarında da bazı zorluklarla karşılaşabileceği unutulmamalıdır. Restoranlarda yemek siparişi verilirken mutlaka gluten içermeyen seçeneklere yönelmek önemlidir ve ayrıca evde hazırlanan yemeklerde de glutensiz malzemeler kullanılmalıdır.
06.01.2024 16:52 tarihinde İpek Yılmaz tarafından yazıldı.