Çölyak hastalığı, bağırsaklarda gluten adı verilen bir proteinin sindirilememesi sonucu ortaya çıkan bir otoimmün hastalıktır. Gluten, buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan bir protein olup, çölyak hastalarının vücutlarında bu proteini sindirebilecek enzimler bulunmaz. Bu nedenle, çölyak hastalarının günlük beslenme düzenlerini gluten içermeyen gıdalarla sürdürmeleri gerekmektedir.
Çölyak hastalığı genetik bir hastalık olup, belirtileri her yaşta ortaya çıkabilir. Hastalığın en yaygın belirtisi bağırsaklarda meydana gelen hasardır. Çölyak hastalarında görülen diğer belirtiler arasında karın ağrısı, şişkinlik, ishal veya kabızlık, kilo kaybı, halsizlik ve deri döküntüleri yer alır. Bu belirtilerden şüphelenen kişilerin mutlaka bir doktora başvurarak çölyak testi yaptırması önemlidir.
Çölyak hastalarının beslenme düzenlerinde gluten içeren tüm gıdalardan uzak durmaları gerekmektedir. Gluten içeren ana tahıl ürünleri olan buğday, arpa ve çavdar gibi gıdalar tamamen diyetten çıkarılmalıdır. Bunun yanı sıra, bazı hazır ürünlerde de gluten bulunabilir. Bu nedenle etiket okuma alışkanlığı kazanmak ve gluten içeren gıdaların listesini bilmek önemlidir.
Gluten içermeyen gıdalarla beslenmek için çeşitli alternatifler mevcuttur. Glutensiz unlar kullanarak ekmek, kek ve kurabiye gibi hamur işlerini hazırlamak mümkündür. Mısır unu, pirinç unu, patates nişastası ve bezelye unu gibi doğal glutensiz unlar bu konuda sıkça tercih edilen alternatiflerdir. Ayrıca, glutensiz makarna ve pirinç gibi tahıl alternatifleri de çölyak hastalarının beslenme düzenine dahil edilebilir.
Çölyak hastalarının dikkat etmesi gereken bir diğer nokta da kontaminasyondur. Yani gluten içermeyen bir yiyecek bile olsa, üretim sürecinde veya saklama aşamasında gluten ile temas etmiş olabilir. Bu nedenle, çölyak hastalarının özellikle restoranlarda yemek seçerken ve satın aldıkları ürünleri seçerken dikkatli olmaları gerekmektedir. Glutensiz olduğu iddia edilen ürünlerin etiketlerini kontrol etmek ve güvenilir markalardan alışveriş yapmak önemlidir.
Çölyak hastalarının beslenme düzeninde vitamin ve mineral eksiklikleri de sıkça görülür. Özellikle demir, kalsiyum, folat ve B12 vitamini eksiklikleri sıklıkla karşılaşılan sorunlardır. Bu nedenle çölyak hastalarının doktorları tarafından önerilen takviyeleri kullanmaları önemlidir.
Ayrıca, probiyotik takviyeler de bağırsak sağlığını desteklemek için faydalı olabilir. Çünkü çölyak hastalığı bağırsaktaki mikrobiyota dengesini bozabilir. Probiyotik takviyeler veya doğal probiyotik içeren gıdalar tüketmek bağırsaktaki iyi bakterilerin büyümesine yardımcı olabilir.
Son olarak, çölyak hastalarının sosyal hayatlarını da göz ardı etmemeleri önemlidir. Etkili iletişim kurarak aile ve arkadaşların anlayışını kazanmak ve restoranlarda uygun seçenekleri araştırarak sosyal etkinliklere katılım sağlamak mümkündür.
Çölyak hastalığına sahip olan bireyler için beslenme düzenindeki en önemli husus gluten içermeyen gıdalarla beslenmektir. Bu nedenle günlük beslenme düzenindeki ürünleri dikkatlice seçmek ve tüketmek büyük önem taşımaktadır. Çölyak hastalığıyla yaşamayı öğrenerek sağlıklarını koruyabilmek için uzman doktorlar tarafından verilen önerilere uymak oldukça önemlidir
01.11.2023 23:00 tarihinde Kadir Akın tarafından yazıldı.