Son yıllarda, hızlı yaşam tarzı ve kolay ulaşılabilir gıdaların yaygınlaşmasıyla birlikte, beyaz un ve şeker tüketimi artmıştır. Ancak, bu tür rafine edilmiş besinlerin sağlık üzerindeki olumsuz etkileri konusunda giderek daha fazla bilgi ortaya çıkmaktadır. Bu makalede, beyaz un ve şeker tüketiminin zararlarına odaklanacak ve bu zararların nasıl önlenmesi gerektiğini açıklayacağız.
Beyaz un, buğdayın kabuk ve embriyo kısımlarının ayrılması ile elde edilen rafine bir üründür. Bu işlem sırasında lif, vitaminler ve mineraller kaybolur ve geriye sadece karbonhidrat kalır. Beyaz un, birçok işlenmiş gıdada bulunan temel bir bileşendir. Ekmek, pasta, bisküvi gibi ürünlerde yaygın olarak kullanılır.
Beyaz unun zararlarından ilki, düşük besin değeri nedeniyle oluşur. Kabuk ve embriyo kısımları çıkarıldığı için lif, vitaminler ve mineraller eksik olur. Lif, sindirim sistemini düzenlemeye yardımcı olurken, vitaminler ve mineraller vücut fonksiyonlarını destekler. Beyaz un yerine tam tahılların tüketilmesi daha sağlıklı bir seçenektir çünkü tam tahıllar bu besinleri içerir.
Beyaz unun diğer bir zararı ise kan şekeri seviyelerini hızla yükseltmesidir. Rafine edilmiş karbonhidratlar vücut tarafından hızla sindirilir ve glukoza dönüştürülür. Bu da kan şekerinin hızla yükselmesine neden olur. Yüksek kan şekeri seviyelerinin uzun vadede diyabet riskini arttırdığı bilinmektedir.
Beyaz unun zararlarından bir diğeri ise kilo artışına yol açabilmesidir. Daha önce de bahsedildiği gibi, beyaz un düşük besin değerine sahiptir ve hızlı sindirim süreci sonucunda açlık hissini hızla tetikler. Bu da daha fazla yemek yeme eğilimine yol açabilir. Ayrıca, beyaz unda bulunan rafine karbonhidratlar vücutta yağ depolanmasını teşvik edebilir.
Şeker ise günümüzde en çok tüketilen tatlandırıcıdır. Şekerli içeceklerden tatlılara kadar birçok üründe şeker bulunmaktadır. Şekerin fazla tüketiminin pek çok olumsuz etkisi vardır.
İlk olarak, şeker obeziteye katkıda bulunabilir. Şekerli içeceklerin aşırı tüketimi kilo artışına neden olabilir çünkü bu içecekler genellikle boş kalori içerir. Yani, enerji alımını arttırırken besin değeri sağlamazlar.
Şeker aynı zamanda bağışıklık sistemini zayıflatabilir. Şeker tüketimi insülin direncini arttırarak inflamasyona (iltihaplanmaya) yol açabilir ve bağışıklık sisteminin doğru çalışmasını engelleyebilir. Sonuç olarak, enfeksiyonlara daha duyarlı hale gelebiliriz.
Ayrıca, şeker diş sağlığı üzerinde de olumsuz etkilere sahiptir. Diş çürümelerinin başlıca nedenlerinden biri olan bakteriler ağızda şekerle beslenirler. Bakteriler şekerle temas ettikten sonra asit salgılarlar ve bu da diş minesini zayıflatarak çürümeye yol açabilir.
Beyaz un ve şeker tüketiminin zararlarına rağmen, bunlardan tamamen kaçınmak zor olabilir çünkü birçok işlenmiş gıdada bulunurlar. Ancak bazı stratejiler ile zararları en aza indirebiliriz.
Öncelikle, tam tahıl ürünleri tercih etmek önemlidir. Ekmek veya makarna gibi ürünler satın alırken ambalaj üzerinde "tam tahıl" ibaresini aramak gerekir.
Ayrıca, işlenmiş gıdalardan uzak durmak önemlidir çünkü bu tür gıdalar genellikle beyaz undan yapılmıştır ve şeker eklenmiştir. Taze meyve, sebze ve protein kaynaklarına odaklanmak daha sağlıklı bir seçenektir.
Şeker tüketimini azaltmak için doğal tatlandırıcılar kullanmak da faydalı olabilir. Bal veya akçaağaç şurubu gibi doğal tatlandırıcılar tatlı ihtiyacınızı karşılamada yardımcı olabilirken rafine şekere göre daha az zararlıdır.
15.08.2024 06:00 tarihinde Tolga Can Çetin tarafından yazıldı.